So Hikma a mapapadalm ko Tiyoba
Pitowa: (Paka-asal angkaya mga ktharo na phoon sa basa English. Na araparap sa kapakasagogod nago kaliwanag a kasaboti sangkaya a mga katharo na so mindiyorobasawn sa basa Iranon na kiyapangomanan nago kiyapllbatan niyan sa da ma pira taga ka kalo-kalo na mamondas so titho a mapipikiron a mapiya. Adn a mga katharo a da tano dn alina ka sabap ko badn phakawatan so maana niyan. So pman so diyorobasa ko mga ayat sa Qur’an na sii tano dn kinowa ko diyorobasawn i Shaykh Abdulaziz Guro Alim Saromantang)
Assalamualaikum warahmatullahi wabarakatuh
Sa kataya na piphalapalad ami rkano!
--------------------------------------------------
So Hikma a mapapadalm ko Tiyoba
----------------------------------------
Lalayon akn pkhan’g a adn a mala a hikma ko mga Tiyoba a pkhitalmba ko pagtao. Antonaa i Hikma roo?
So langowan a podi na rk o Allah.
Oway, adn a miyakalala a mapapadalm a hikma ko mga tiyoba, pdon angkaya a pagaloyin:
1. An makapananangoran nago makapangangarongan a ginawa (‘ubbodiyyah) sii ko Allah, a Tohan o langowano Kaadn.
Kagiya madakl a mga tao a oripn siran o mga baya-a-ginawa iran, sa knaba siran titho a oripn o Allah. Gii ran tharoon a oripn siran o Allah, ogaid na igira a tipngan siran na pthawarang siran sa pkhapapas kiran a giya a dunya nago so Alongan-a-maori, sa giyoto i tanda ko titho a kalapis (kabinasa-an). Pitharo o Allah (pd ko maana niyan):
“Na adn a pd ko manga manosiya a pzimbaan iyan so Allah sa pkhaalangalangan: Na o masogat skaniyan a mapiya, na masoat on; na o masogat skaniyan a tiyoba, na klidn iyan a paras iyan: Miyalogi sa doniya, go sa akhirat: Giyoto man na skaniyan so kalogi a mapayag!” 22:11
2. So mga Tpng (tiyoba) na ithitiyagar oto ko miyamaratiyaya ka an siran maka-apas ko liyawaw o lupa.
Miyatharo ko Imam al-Shaafa’i (ikaimo skanyan o Allah): Antonaai mapiya, kazabar odi na tpng, odi na kapaka-apas? Pitharo iyan: So kapaka-apas na aya minirampay san na so mga Nabi (alaihimussalaam), na dadn a kapakaapas a inontabo ko oriyano mga tpng (tiyoba). Igira a so tao na tipngan na gii makazabar, na opama ka masabar na phaka-apas.
3. Mapphakada iyan so dosa.
Sii ko al-Tirmidhi (2399) na piyanothol i Abu Hurayrah (miyasowaton so Allah) na pitharo iyan: So Rasul (sallallahu alaihi wasallam) na pitharo iyan: “So mga pan’png na lalayon dn misosogat ko miyaratiyaya a datu ago bae san ko ginawa niyan, wata iyan, tamok iyan taman sa mimbaratmowa iyan so Allah a dadn a dosa niyan” piyanothol i al-Tirmidhi (2399), tindo a saheeh i al-Albaani sii ko al-Silsilah al-Saheehah, 2280
Miyapanothol a si Anas (miysowaton so Allah) na pitharo iyan: Pitharo o Rasul (sallallahu alaihi wasallam): “Igira a khababayaan o Allah so mapiya ko oripn niyan, na pzambotn nyanon so kasiksaan nyan sa giya a dunya, nago igira a khabayaan Niyan a matitimo so kasiksaan nyan sabap ko mga dosa nyan na khatalingomaan nyan sa alongan a maori”. Piyanothol i al-Tirmidhi (2396); tindo a saheeh i al-Albaani sii ko Saheeh al-Silsilah al-Saheehah (1220)
4. So kapakakowa sa balas na kapakaporo i pangkatan
Miyapanothol i Muslim (2572) a so Aaishah (miyasowaton so Allah) na pitharo iyan: So Rasul (sallallahu alaihi wasallam) na pitharo iyan: “So miyaratiyaya na di ron dn makabinasa so kabinasaan o sorok antawaa ka so sobra san pn, ka so Allah na iporo iyan sa pangkatan, odi na mapakada iyan so dosa nyan.”
5. So mga tiyoba na ontong anan o tao sa kapamimikirana niyan ko mga karibatan ago mga kakikipangan rkanyan.
Ka opama ka giyoto na kasiksaan na giyoto dn i dosa.
6. So tiyoba na thoma, san ko Tawhid, Paratiyaya nago Sarig ko Allah.
Pphaki-ilay nyan rka a giyangkoto a tihto a btad ka, na pkhatangkd ka a ska na oripn a malobay, sa da bagr ka nago da a gaas ka o da so Tohan ka, sa pkhabaloy ka mananarig Rkanyan sii ko katitho nyan, sa gii kawn makambarndod ko katitho nyan, sa pkhisangkop kawn a ginawa ngka, so maratabat, so sarig sa ginawa ngka nago so gii ngka kandarainon, sa pkhatangkd ka, a tanto kadn a malobay a makhikinanglan ka so Tohan ka, a giya ngkoto a kalobay ngka na kinanglan a mindod ka ko Titho a Mabagr, lbi a Mala nago Miyasotisoti.
Pitharo i Ibn al-Qayyim:
Opama bo ko so Allah na da nyan baloya ko oripn so mga tpng ago tiyoba, na mangalampas siran man ko tamana. Igira a so Allah na khababayaan Nyan so mapiya ko oripn nyan, na ipmbgay nyan so bolong a mga tiyoba ago tpng sii ko diyangka o btad iyan, ka an skanyan kabolongi ko mga ala a paniyakit, taman sa masoti skanyan a kalompiyo anon, na mabaloy skanyan, a pd ko sslaan a miyagontong sii sa dunya, a giyoto so kabaloy a titho a oripn o Allah (‘uboodiyya) nago so kapakaparoli sa mala a balas sa alongan-a-maori, a giyoto so kakhailaya Rkanyan sa miyakaranirani.
Zaad al-Ma’aad, 4/195
7. So mga tiyoba na mapphakada iyan so sarig-sa-ginawa a matatago ko mga puso tano na mipphakarani nyan ko Allah.
Pihtaro i Ibn Hajar: Piyanothol i Yoonus ibn Bukayr sii ko Ziyaadaat al-Maghaazi a so al-Rabee’ ibn Anas a pitharo iyan: Adn a sakatao a mama ko gawii a Hunayn: “Di tano dn tabann imanto a gawii ka knaba tano maito i bilangan” Sa miyarata a ginawa o Rasul (sallallahu alaihi wasallam) sa tiyaban siran.
Pitharo i Ibn al-Qayyim sii ko Zaad al-Ma’aad (3/477):
Aya hikma o Allah a ookorn niyan ko mga Muslim na katpngan iran daan so kasopiit o kiyatabana kiran, dapiya pn madakl siran i bilangan ago ma-a’asa so sandiyata ago bagr iran, ka an makapangalimbabaan so mga tao a mala i sarig sa giwana nyan (takabor), sa aya onga nyan na so kiyatabana iran sa Makkah, nago so Rasul (sallallahu alaihi wasallam) na somiyoldon sa isosondong iyan a ulo niyan a mag’da ko koda iyan, sa ba bo da mizko a bontal iyan ko sya’ o koda iyan, sa kiyapangalimbabaan nyan ko Tohan niyan.
Pitharo o Allah (pd sa maana nyan):
“Go kagiya zotin o Allah so siran a miyamaratiyaya, go mbinasaan Iyan so manga kapir “ 3:141
Si al-Qaasimi (4/239) na pitharo iyan:
Ibarat anan o… an siran malompiyo, masoti ko mga dosa, maratabat ago kathakabor. Phlompiyowan siran pn phoon ko kapmonafiq, sa misibay iran a ginawa iran… na miyaloy pn sa pd a sabap a giyoto “so kabinasa o miyamangongkir”, ka o makatataban siran na phangalampas siran ko tamana, a pkhasabapan ko kabinasaan iran. So kokoman o Allah na aya kabaya iyan na mabinasa so mga ridoay Nyan, mapnas siran, pmbaloyn nyan siran a mititiyagar ko kabinasaan iran ago so kapolang iran, sa aya miyakalala on ko oriyano kiya ongkir iran na so kiyapangalampas iran, kiyapangarasi iran mamuno, makithidawa ko mga bolayoka o Allah.. so Allah na mbininasaan nyan so mga tao miyathomo iran so ka-ongkir a gii makithidawa ko Rasul (sallallahu alaihi wasallam) ko gawii a Uhud.
8. An marinayag so titho a waraan o pagtao, ka adn a mga tao didn katawan so kapantang iran odi mitalmba so mga tiyoba
Pithao i al-Fudayl ibn ‘Iyaad: Igira a makadadaya so mga tao, na so titho a waraan iran na mitatapok (di katawan), ogaid na igira a minitalmba so tiyoba, na pukharinayag so mga waraan iran, na so miyaratiyaya na gii mbalingan ko paratiyaya nyan, na so munafiq na gii mbalingan ko kamomonafiq iyan.
Piyanothol i Al-Bayhaqi sii ko al-Dalaa’il a si Abu Salamah na pitharo iyan: Madakl a mga tao kababarampangan – gwani ko so Isra’ – adn a mga tao a somiyong ko Abu Bakr sa pitharo iranon, na thig iyan: “Pzaksian akn a gii tharo sa bnar”. Pitharo iran: “Phangimbnarn ka a miyakasong sa Syria ko kagagawii na komiyasoy pman sa Makkah?” Pitharo iyan: “Oway, na phangimbnar akn pn so lawan san, phangimbnarn akn so langon a Ipthoron rkanyan a phoon sa langit”. Sa giyotowi kiyabthowi ron sa al-Siddeeq.
9. So mga tiyoba na mapphakabagr iyan so tindg o pagtao
So Allah na inipantag iyan ko Rasul (sallallahu alaihi wasallam) so margn a kaphagin’tao sa mbarambarang dn a karg’n nyan ipoon ko kaito iyan, ka ipmbatak rkanyan oto ka mala a atastanggongan a inanayaw ron, sa dadn a baon phakagaga a romowar ko titho dn a matgas a mama, a miyazinanad ko mga rrgn na tipngan sa mga tiyoba na miyagaga nyan a miphantang.
So Rasul (sallallahu alaihi wasallam) na inimbawata a ilo (da a lokes iyan), sa da pman mathay na si pman si ina iyan i mindod sa limo o Allah.
Piyamakatadm o Allah so Rasul (sallallahu alaihi wasallam) ko kiyatharoa Niyanon (pd ko maana nyan):
“Ba ka Niyan da matoon a wata a ilo na piyakisiyap ka Niyan? “ 93:6
Lagid dn oba so Allah na pithiyagar iyan so Rasul (sallallahu alaihi wasallam) ko kaawid sa mapnd a atastanggongan nago makaphantang ko mga rrgn sii pn ko kaito a idad iyan.
10. Pd a sabap a mapapadalm sa giya mga tiyoba ago marg’n na pkhatndo o tao antawaa i titho a ginawa-i nyan ago so ginawa-i a aya bo a phagapasn nyan na giya a ginawa nyan.
11. So mga tiyoba na mapphakatadm ka nyan ko mga dosa ngka na makapthawbat ka misabap roo.
Pitharo o Allah (pd ko maana nyan):
“Sadn sa misogat rka a mapiya, na phoon ko Allah; go sadn sa misogat rka a marata, na phoon ko ginawang ka. “ 4:79
“Na sadn sa misogat rkano a tiyoba, na sabap ko pinggalbk o manga lima niyo (a dosa), na Phmaap sa madakl. “ 42:30
So mga tiyoba na ipmbgay a ontong ka an makathaobat so tao ko onaan pn o kasiksaan a titho dn a malipds a khatalingomaan sa Alongan-a-maori. Pitharo o Allah (pd ko maana nyan):
“Na mataan a pphakataamn Ami siran dn ko siksa a korang (sii sa doniya) ko dapn so siksa a mala (ko akhirat), ka an siran makambalingan (ko ontol). “ 32:21
So mga “rarani a kasiksaan” na giya a mga rrgn nago mga rarata a pkhaolaola o tao sa dunya.
Ka opama ko so kaphagin’tao na langon dn kapipiya ginawa, na pmbaloy skanyan a takabor, na maphamikir iyan a di nyan dn kinanglan so Allah, na sabap ko limo o Allah na pthpngan nyan so tao ka anon makambalingan.
12. So mga tiyoba na mapphaki-ilay nyan rka o antonaai titho a waraan a giya dunya a matag badn sagad, a so kapakadadayaon na badn sagad, na mapphaki-ilay nyan a aya titho a kaphagin’tao na sii liyo a dunya ini, so kaphagin’tao a dadn a kasasakiton nago dadn kambaomanon.
“Na da ko ungkai a kawyagoyag ko doniya inonta na karimbaran go katmbangan; na mataan! a so ingd a mawri na titho a skaniyan i kawyagoyag, o siran na katawi ran. “ 29:64
Aya mataan na giya kaya a kaphagin’tao sa dunya na titho dn a margn nago masopiit.
“Ka sabnsabnar a inadn Ami so manosiya sii ko karomasayan “ 90:4
13. So mga tiyoba na mapphakatadm ka niyan ko kala a limo rka o Allah ko kapiya o kambobolawasan ago so masa a kapakaddkha.
Giya ngkaya a tiyoba na phaki-ilay nyan rka sa miyakarayarayag so btad o kapiya o kamobobolawasan ago so kapakaddkha a miyakapira dn ragon a kasosonor, ogaid na da dn mataam so kamis iyan sa kompleto.
So mga tiyoba na mapphakatadm ka nyan ko limo rka o Allah a inibgay nyan rka, na pukhasabapan sa kapphanalamat ka ko Allah.
14. Kazinganina ko Sorga
Di ngkadn mazinganin a sorga odi ngka kataami so kasopiit o giya a dunya. Andamanayai kapzinganin angka ko sorga igira a lombolombokan ka sii sa dunya so kapipiya ginawa?
Giyayai mga pd a hikma a mapapadlm ko mga tiyoba, na so panikhasay, panamar, panagontaman nago so hikma saya o Allah na tanto dn a mala.
Allahu A’lam.
No comments:
Post a Comment