SO SANGAN O MANGA KALUMBAYAN KO GIIKATHARAGOMBALAYA KO KAPHAGINGD A ISLAM

SO SANGAN O MANGA KALUMBAYAN KO GIIKATHARAGOMBALAYA KO KAPHAGINGD A ISLAM

by SO SANGAN O MANGA KALUMBAYAN on Thursday, October 7, 2010 at 2:45pm

                                                            SO SANGAN O MANGA KALUMBAYAN
                                                                  KO GIIKATHARAGOMBALAYA
                                                                      KO KAPHAGINGD A ISLAM


                                                                     Pandapat ago Kanggolalan

                                                                        (Theory & Practice)





                                                                                   Inisorat i,

                                                                        Alim HASSANOR BIN MAKA ALAPA
                                                                                    


                                                                                         Paganay a Tombok




Pitowa

So langowan o bantogan ago podipodi na palaya dn rk o Allāh I a Kadnan o manga kaadn, so kapakaslang na sii ko Nabi tano a Mohammad r ago so manga pamiliya niyan ago so manga bolayoka iyan sa kalangolangon iran.

Giankai a mapontok a bandingan na indawag ami a paganay a pammgayan ko manga ari ami a manga kalumbayan a babago pn so nawnaw iran ko kapphaganad sa katao sii ko Islam, ka kalokalo na mabaloy a pangoyat kiran a katayawan iyan kiran so kalibotng o lalan odi na misayat iyan so lkp odi na likobong a kalalamngan iyan so lalan a phagokitan iran ko gii ran kapangamad sa katao ko pithibrang a soson iyan sankai  a masa.

Amay ka batiyaan anan o kangodaan sa pakadlmn iyan on so rasarasam iyan ago so rikim iyan a matolangd na tankd a adn a khasawaan iyan on  a manga knalan a phakasonggod on sa katnkayos iyan ko lalan o katao sa di ron dn protosn ago di dn khatiokopan ago di khadnggawan ko kawaw niyan ko pakaig o kato sa taman sa di mabaloy so kaoyagoyag iyan  a palaya dn kathontot sa ilmo ago kapromasay sa pantag sa kailya niyan sa so ilmo a piaganad iyan na miakamoayan ko barandiya  a khapakay a taksn ago timbangn ko kaargaa on o manosiya.

Sii sa ingaran iran na indawag ami ankai  a maito a sorat a opama o tagoa sa ginawa na khabaloy a gomaan ko kapzold ko kalasan o kaoyagoyag a katatagoan sa piamakalklk a manga btad a aya bo a phakaapas on na so taw a bigan o Allāh I sa tabang sa maosar iyan so katao niyan sii ko ikasosoat iyan a Rabbul Alamin.

So kabantoga ko Allāh r na aya pasodan ago aya kaposan.



Abū Iqbāl

14 February 2010
Doha, Qatar 


___________________________________________________________________________________ 

Kilangan a Mapontok ko Iringa ko Islam:

Daa sankaan a matatarima a so kiapakatindg o kaphagingd a Islam ago so parinta niyan na mianagipoon ko oriyan o kiapakatogalin o Rasūlullāh e sii sa Madinah sa gioto dn i paganay a tmbad o kiapakamoayan o kaphagingd a Islam sii sa doniya sa lomiagaday so lalakaw niyan ko oriyan o kiawafat iyan sa minggolalan ko panagontaman o pat kataw  a khalifah a miangatotoro (khulafā ’un rāshidun), oriyan iyan na miakasambi so Banu Umayyah ko kadato ago so kitatarosn ko lalakaw niyan sa miakalobay so kakkdga ko lalan a mathito a inokitan o pat kataw a khalifah – aya bo a tabia roo na so kiandato o Umar bin Abdilaziz ko sobra sa dowa ragon  a piakandod iyan on so kadato sii ko lalan a inokitan o pat kataw a khalifah, gioto i sabap a iphagitong skaniyan sa ika lima a khalifah a miatoro -  sa ipoon roo na mimbaloy so kipzalsilaan ko manga btad o kaphagingd a Islam ago so kadato iyan a ba dn phagokit sa thotolan a rinayagan (khilāfah tārikhiyyah) sa miamondas dn oto ko kiapakasambi o Banu al Abbās (Abbased) sa da dn mapokas sa nkoto a lalan a inokitan o Banu Umayyah sa miaona a giipangwarisan so kadato sa daa bagr o shura a skaniyan i akila o pagtaw.

Sii ko kiada o kadato o Abbāsiyah sa miasangaran a gobat so manga Muslim ko kiapakdansal o gobat i Jinkiskhān ago so minisogat ko kaphagingad a kiasagomparak ago so kiapakazisibaya sa kadato ago so kiatogalin o kapphagolowani ko manga ingd  a Islam sii ko kiandato o manga Turkey na initaros iran so kasisiapa ko kaphagingd ago so parinta niyan sa mianiggaposan ko kiaotang o kadto (khilāfah) sa miada dn sa itongan ko oriyan o ragon  a 1924.

Na sii sa masa nan na miakasaibarat so kaphagingd a Islam ago so parinta niyan sa pasbi a miapotol so tali niyan na miabnkas ago minikayambr so pizatiman iyan sa datar o inikayambr a kabasi sa taman imanto na da dn kamataani oba pn mazopon ankoto a tali sa makandod so pasbi ko kaatog iyan  a matitiman, sa gianan i btad o manga Muslim imanto a masa.

So kiapaninggaposan o khilāfah a kadato sa Istanbul sa galbk o ridoay a manga lompokan ago manga parinta sa Sdpan na inagaw iran so manga ingd o manga Muslim sii sa Sbangan sa pindatoan iran a bagr  a potaw ago apoy, na sii ko kialagaday ankai  a gobat a rankom ko pithibarang a kasankapan iyan a sandiata a potaw  go katao na kialobayan iyan so pagtaw o Islam sa taman sa miapakada iyan so kipapaarn iyan ko btad o ingd iyan sa piamagi ankai  a manga parinta a mananangga ago pianamanan iran so tamana o oman i isa a ingd (boundary), sa piokas iran so pagtaw ko kitataalok iran sii ko Islam  aya iran bangnsa a mabagr, sa sii siran miakabangnsa ko zasatbi a lopa a maito sa di khapakay o ba iran kalaboi so isa a pndato  a adn a lopa iyan a katatamanan mapiya pn isaisa siran sa paratiaya go agama ago bangnsa, sa gianan dn i kiapakamoayan o ptharoon a kabangnsa ko lopa (Nationalism) sa miaparampang dn so Muslim ko kapphagintaw niyan ago di niyan khakilala a ginawa niyan ka so kilala  (identity) niyan na mialamang ago miaponas.

So sii ron sa Pilimpinas na idadakat o manga thotol a so da pn kapakaoma o manga ispaniyol na so kaphagingd sankai a manga polo na mookit ko lalan o Islam, a miakabkn dn so palo niyan sankai a manga ingd sa sobra so 246 ragon ka miakasold so Islam sa Mindanao sii sankai a manga ragon a 1275, 1280, 1380 C.E. ko kiasobag o manga panonothol, na miakaoma so Ispaniyol ko ragon a 1521, na so kiapakabkn o palo o ridoay a mananangga sankai a manga polo na pinggalbk iran so kaponas o Islam ko darm o pagtaw a Muslim sa lomiagaday so garobat iran sa mararani miaka 377 ragon, ipoon ko 1521 na taman ko 1898.

Na giankai a masa a malndo a kiagarobata ko Islam ago so Muslim sankai  manga polo na miakatonay ko kiada o Islam ago so pagtaw niyan ko dowa a mala a  polo a Luzon ago Visayas, sa miatins so pagtaw o Islam sii sa Mindanao, na so kiaganat o Ispaniyol na piangwarisan o Mericano so miakhawali ran sankai a manga polo sa miokit sa kaphasa, sa inirampat iran so ingd o manga Muslim a da masakop o Ispaniyol sa miokit sa ikmat a mananaw a da magdam so bisa niyan a gioto so kiaosara iran ko kazinanad (education) a gomaan a mabagr  a di so kiaosara o Ispaniyol ko kros a initgl ko pagtaw, sa miakaapas so Mericano sa tanto a mabagr so rarad o galbk iran ko kiasambii iran ko nawnaw a panarima (concept) ankai a pagtaw sa sii dn mikoyapt ko kaphagingd  a di igagatang so agama ago piokas dn ko btad o parinta a gianan so Secularism, sa miapokas dn so kadato ago so kapakambabayabaya sii ko Allāh I ka aya dn a miangintuhan na so manosiya ko kiaagawa niyan ko kapaar ago so bagr (sovereignty) sii ko Allāh I sa skaniyan dn a pagtaw i mimbaloy a tuhan sankai  parinta  a ron pnggakota ago ron pmbokaa so bagr o kadato ago so kokoman sa sii sa ingran iyan na phagokasn so bagr o kokoman a gonting a manardas. (lomindong tano ko Allah I o ba tano mapd sankai a kaphagingd a kapanakoto ago kapagintuhana ko salakaw ko Allāh I ). Ka mataan a di tano dn matoon so tuhan tano ago di tano dn makapagingd ko sorga sa aya dn a khabolosan tano na so phlikabo  a kawa ko naraka, sabap sa miakafir tano.

 ___________________________________________________________________________________

 So Tokaw o Kaphagingd a Islam:

Aya ptharooon a kaphagingd a Islam (Mujtama’ Islāmī) na: Skaniyan so sagorompong a pagtaw a pphagintaw sa isa a mattndo a kawali a adn a parinta niyan  a Islam  a aya giimamaapaar sankoto a pagtaw ago giankoto a kawali a lopa sa makhikipantag iyan so kapakambibisa (independence) a tarotop ago makambabayabaya (sovereign).

Giankanan a tokaw (definition) na opama o dayagn sankai a btad o Muslim sa Pilimpinas ago sii dn sa doniya ko kalankap iyan, na di makamomoayan sa tarotop so tlo a onayan ago panagayanan (principls) o kaphagingd a Islam odi na parinta a Islam a so kaadn o: Pagtaw (nation), Kawali (territory), ago so Parinta (sovereignty / power).

Aya bo imanto a makamomoayan na so ptharoon a pagtaw a Islam (Muslim Nation) ago so kawali (territory) ogaid na so Parinta a bagr a kitab na migagadong imanto sa di makamomoayan.

Gianan i sabap a kipapatoray o kaphagosaya ko ptharoon a kaphagingd a Islam odi na parinta a Islam ka kagiya migagadong a madadadas sankai a masa tano imanto, ka opama o adn a kapakamomoayan iyan ko sabaad a katampar ko doniya sa tarotop na kna ba tanto  mapagiino ago mipapatoray so kaphagosaya on ago so kipphanolonn ko kasaboti ron o pagtaw a Muslim.

Aya piakalklk sii imanto na so kalankapan a Muslim a lomiawan so kadakl iran sa 1.5 billion sii sa doniya na di ran kasasabotan akanan a paratobowan o kaphagingd a Islam sa tarotop, sa aya matatago sa pikir iran na kagiya manga Muslim siran ago adn a ingd iran  a kawali a mipapaar iran na gianan dn so kaphagingd  Islam, sa pthawagn siran a Muslim Countries odi na Muslim Communities, a amay ka imolngan sa pakadalmn so dirogod na di bnar ankanan a katharo ago phakadadag sabap sa kna o ba siran so Kaphagingd a Islam ko kamamataani ron ka kagiya migagadong ago madadadas so parinta a Islam ko manga ingd iran ka aya makokowa iran a parinta na manga parinta a Constitutional Monarchy, Parliamentary Democracy, Direct Democracy, ago Semi-Communism, sa gianan i bontal iyan ko kamataani ron imanto.

Opama o izaan ko manga Muslim imanto sii sa Pilimpinas ago sii sa doniya o antonaa i kaphagingd a Islam odi na Muslim na aya ptharoon iran na so manga Muslim a mababaling sa isa a darpa (lopa) a matitimo siran on na gioto dn i kaphagingd  a Muslim sa lilipatan iran on so kapakatindg o parinta a Islam, sa mookit sa di ran on katawi, ago phagayonan siran on o Parinta a katatagoan kiran sa akal ago ikmat ago kadadag ka an siran dn totoroga sa di ran dn katanodan a ginawa iran sa mababaloy siran dn a oripn ago aso a maonotn sankai a parinta a kandoniya a daa agama on.

Samanan na mapiya so btad o Muslim a kainotan (minority) a mababaling ko ingd ago parinta a salakaw ko Islam a di so btad o manga Muslim a mababaling ko kawali a Islam a aya manga dato iran na datar iran a Muslim ogaid na aya parinta iran na kna a Islam, aya sabap oto na kagiya so Muslim a kainotan na gii niyan manggalbk so sabagi ko agama niyan (a manga simba (rituals) ago kaphamiliya a da on so parinta) sa datar o gii ron kanggalbka o manga Muslim ko ingd iran a Islam a gioto bo i papakayin kiran a aya dato iran na Muslim a da niyan mikokom so Shariah Islāmiyyah a khagaga niyan a mikokom iyan kiran ka salakaw a kinowa niyan a parinta, na amay ka giankai a Ummah na inayonan iyan ankai a manga dato ko da iran kikokomn ko Islam na siran langon na manga kāfir, na so Muslim a minority na amay ka giinggalbk sa kikokomn iyan ko Islam sa ginawa niyan na go niyan da magaga sabap ko kabagr o ronda o parinta a jāhiliyyah a katatagoan on na so Allāh I na Paririla a Masalinggagawn.

 ___________________________________________________________________________________

So Manga Kangodaan:

So ptharoon  a manga kangodaan na siran so sarapiyag a sarza a manga mama ago manga babay a miakasakat siran ko pagltan o omor a 15 ago so omor a kiakhasad a 40 ragon.

Giankai a  manga kangodaan na siran i panginam o pagtaw ago so ingd a sii kiran mapapalot so pangindaw a maporo ago so andisan o pagtaw ko kisalawu’ ago so kamaradika (freedom) ago so kapakaozor (progress & development) na samporna ko kathagodaya o kaphagingd (social prosperity).

Siran so sarapiyag a mabagr ago matigr ago matobay ago matgas a phangraw sii ko manga ppnd a galbk ago so kaprompaki ko manga piligro  a batd ko kibabatog sabap ko niawa o kaprs (spirit of daring) ago so katolangd a mazisifat iran sankai  a pankat a omor a pphagintawan iran.

Zisii kiran so kasigi ago so kapphangindawa ko manga ala a antap ago pamikiran ko kapakaozor ago so kapakamardika, sabap san na inidakat siran o Qur’ān ko kiatharoa o Allāh I ko kitab iyan a:


Mataan a siran na manga kalumbayan a piaratiaya iran so Kadnan iran, na inomanan iyan siran sa toroan (al Kahf 13).

Giankanan a manga kangodaan a inaloy siran o Allāh I ko Qur’ān na gianan so manga kangodaan a inipalagoy ran so paratiaya iran ko ingd a pilombayan sabap ko kiabinasa o kapphagingd iran sa miagapas siran ko liyang, na piakatorog siran on o Allāh I sa miaka 309 ragon sa datar o sasalongan  a kiagdama iran on kagiya mamakanaw siran.

Siran a manga kangodaan na matatago kiran so pangindaw  a maporo ago so kapzayani ko manga bilantadi ago so manga batalo a miakabagak siran sa pos  a lima iran ko iringa a totholan a Islam ago so kapphagingd iyan sa pzayanan ago pzonggiringan ankai a manga kangodaan a manga ooml pn i kanoko ko kapphagintaw.

Siran a manga kangodaan i tangla (receptacle) a mabkn ago mabagr ko kaptharimaa ko bago a manga pamikiran ago so manga panamar a makapagiino sa mabagr a thks a galbk a pamikiran ago lawas sa pantag ko kapmataani ron sa makamoayan ko sandng o pagtaw.

Siran  a manga kangodaan i matobay a polaos a magawid ago zalapidaw sa di kaolog o kaphagingd ago di maanod san ko dagdban (waterfall) o manga masa, ka an di khabaloy so kapphagingd iran a pagtaw siran a linipatan siran o manga masa.

___________________________________________________________________________________ 

So Atastanggongan ago sangan o Manga Kangodaan:

So manga kangodaan na pantag sa karinayag o mabbaloy a sangan iran ko katharagombalaya ko kaphagingd a Islam, na siran i madait a makapnggalbk ko kamataani sankai a tlo btad a pangindaw o Islam a kapakamoayan iyan sii ko manga Muslim a skaniyan so kamataani ko:

a)    Kapaganad sa katao (kazinanad) ko pithibrang a blangan iyan.

1. So kipanolonn ko agama Islam ko kalankapan a Muslim a mokit ko lalan iyan a mapiya a ayon ko katao niyan.
   1. So kasabota ko manga okit ko kakhaoyagan ago so kanggalbka on.

Giankaya a tlo a manga onayan  a galbk ko kaphakatindg o kaphagigd a Islam na magpoon ko tlo  a pankatan iyan a siran so pankat  a paganay, so kapagadn sa sakatw a Muslim, pankat a ika dowa: so kapagadn sa pamiliya a Muslim a gianan i paganay a gpikan o pagator (brick) ago tmbad a poonan o kaphagingd, na so pankat a ika tlo na so kaphagingd a Islam a gianan so pasiga a paganay o kakhaadn o Parinta Islamiyyah.


So Kapaganad sa Katao:

So katao i mialbi  a shayi a pkhababayaan o Allāh I a misabap on na khiporo so pankatan o manosiya sa khapokas iyan ko pankat o binatang a mababa,  a sabap  a kiapakalawan iyan sa kiasojudan o manga Malāikat o Allāh I.

   
iphoro o Allāh so siran oto a  miaratiaya a pd rkano go so siran oto a inibgay  kiran so katao, sa manga pankatan, go so Allāh ko nganin a gii niyo nggalbkn na iggpa Iyan (12 al Mujadalah)


So Manga Katao a Paliogat ko Pizakatawan so Kaknala on:

Gianan so ilmo a makathotondotondog a katii siran,

1. Maknal o manosiya so Allāh I sa paratiayaan iyan sa gianan i paganay a paliogat, sa makilala tano so Kadnan tano a Rabbul Alamin sa nggolalan ko kapakaisaisaa on (tawhid) ko tlo a katampar iyan a so kababaloy niyan  a isaisa ko kiapangadn iyan (rububiyyah) ago isaisa skaniyan ko katutuhani ron a pzimbaan (uluhiyyah) go isaisa skaniyan ko manga ropaan iyan ago so manga sifat iyan (asmā wa sifāt).

1. Maknal o manosiya so Mohammad r sa paratiayaan iyan a skaniyan i kaposan o manga nabi ago so manga rasul, sa batiyaan iyan so okit  a kiapagintaw niyan na ilahar so manga okitokit iyan ago so manga katharo iyan a gianan so bithowan sa sosonan a inokitan iyan (Sunnah) sa inggolalan sa mapiya.

1. Maknal o manosiya so agama Islam a giankai a agama na skaniyan i sosonan o Allāh I a pagokitan o manosiya ko kaoyagoyag iyan, a aya onayan  a manga polaos iyan na so kaknala ko lima a rokon o Islam ago so nm rokon o paratiaya (iman), aya lima rokon o Islam na so (1) Kazaksii sa da a tuhan a zimbaan a rowar ko Allāh I,  (2) so kitindgn ko sambayang, (3) so kibgan ko zakat  (4) so kaphowasai ko Ramadhān (5) ago so kanayk sa Baytullāh.

Aya pman a nm  a manga rokon o paratiaya na skaniyan (1) so kaparatiayaa ko Allāh I, ago (2) so manga malāikat iyan (3) ago so manga kitab iyan, (4) ago so manga sogo iyan ago (5) so alongan a maori go so (6) okoran a mapiya ago so marata na  tanan dn rk o  Allāh I ago kapaar iyan.

Andai kaknala san, na khnaln pman o manosiya so manga tamana a inibtad o Islam ko kandodolona a pd on so kaphamiliya ago so kaphapasai kazasariga ago so manga bitikan iyan na amay ka masabot anan o Muslim na miakowa niyan so onayan a poonan o katao a ipapaliogat sa tinanggisa. Gianan i ptharoon a tlo pankat a ilmo ko Islam a so Islām so Imān go so Ihsān, aya ptharoon  a ihsān na skaniyan so kaphiapiya o Muslim sa pzimbaan iyan so Allāh I sa datar o ba niyan pkhailay so Allāh I sa apiya di niyan pkhailay na kagiya so Allāh I na phagilayin iyan skaniyan, sa baloya niyan so Allāh I a aya niyan tomonggo a pkhailay niyan ko langowan a galbk iyan ka an makapananggila ko manga dosa.

Sii ko kapphaganada san, na misasarta on so gii ron kinggolalann o taw sii ko ginawa niyan, go ipndolon iyan ko salakaw ron a gioto so ptharoon a panolon o Islaam (da’wah) sa lomankap ago romabray ankoto a katao a miaaloy tano ka an makabkn so kapphagintaw ko agama Islam sa tarotop.

Aya ika dowa  a katao a phaganadn na so katao ko doniya a sabot ko waraan a gianan na paliogat a ampl (fardh kifāyah) a kna o ba paliogat a playa tano dn mabaloy a Doctor sa Medicine, odi na Engineering, odi na so salakaw ron, ogaid na amay ka di kaamplan so manga katao ko kapagiinowa on o phagingd a Muslim na khabaloy a wajib a paliogat ko pizakatawan so kapaganada on, sa taman sa kaamplan, so pman so katao ko agama na wajib ko pizakatawan sa daa ba on tabiya ka di ron khaakilaan so taw sa ba on mapokas so kipapaliogat iyan, sabap sa gioto i okit  a kaphakaslang iyan sa maliwanag sa alongan a maori.

Samanan na aya atoran iyan na khaona so katao sa maphaganad daan, na khitondog on so kanggalbka on o khi rk on, na phakatondog on so kiphanolonn on ko manga salakaw, na aya kaposan iyan na so kapzabar iyan ko langowan a margn  a khabaak iyan ko gii niyan kanggalbka ko katao ago so kipndolonn iyan on ko manga salakaw ron. sa di anan makaphliliowa ka khabinasa so btad iyan, sa di khaona so kanggalbk a da a katao ron, ka mataan a kadadag oto a ondas iyan ago kabinasa, sa datar oto a so di kanggalbka ko katao na lalan ko kabinasa ago so kaantiyor ka pd oto ko kapagmaa ko katao, a khakakangan so khi rk on sa kakang a apoy ko naraka sa datar o kiaaloya on o Nabī r tano.

Gianan i sabap a so matao na kiapaliogatan sa mapnd a galbk a skaniyan so kizampayin ko panolon ko manga taw sabap sa siran i miangwaris ko manga nabi sii ko galbk iran ko panolon o Islam.


So Kasabota ko Manga Okit ko Kakhaoyagan:

Paliogat ko Muslim a maknal iyan so manga okit a khikowa niyan sa kaoyagan iyan ka so langowan a pnggalbkn ko doniya  a manga simba a soasoat ko Allāh I na di phamondas go di khaadn odi maadn so kaoyagan a gianan i onayan ago bkhokong o kaoyagoyag sankai  doniya.

Giankai a kakhaoyagan na paliogat o agama sa datar o kipapaliogatn iyan ko manga simba a paralo a tinanggisa (fardh ayin) sabap sa kagia di khaadn so simba o di mabagr so lawas sa mokit sa pangn’nkn, na so wajib a di khakowa odi maadn so shayi na giankoto a shayi na wajib sa datar o kawawajib ankoto  a isosogo a galbk a misasankot on. Pitharoo Allāh I a:


Go ploba anka so nganin a inibgay rka o Allāh  ko ingd a pkhaori, sa oba nka kalipati so kipantag ka ko doniya, go phiapiya ka sa datar o kiaphiapiyai rka o Allāh, go oba nka plobaa so kapaminasa ko lopa ka mataan a so Allāh na di Niyan khababayaan so pphaminasa (al Qasas 78)


Sabap san na paliogat ko Muslim a kabaloy niyan  a mama odi na babay  a mala i katao a khasawaan iyan so langowan a kamapiyaan sankai a doniya a barandiya (material) ka an iyan kanggonai go kanggonaan o Islam ago so manga Muslim. sa di anan khaadn o di misabap ko katao a khasawaan iyan so pagns ankai a waraan a inipananding (service) ko manosiya sa pantag sa kaphakatindga niyan ko kadato o Allāh I ko liawaw o lopa.

Giankai a blngan a mala i arga ko kaoyagoyag a so kapakaozor o kaoyagan ko kaosara ko waraan (nature) so lopa, so ragat, ago so kawang na mitatanan on so manga Muslim sa masa ini, sa ino inipaliogat sa paganay so katao ka kagiya skaniyan i okit ko kakhasawai ko manga pagns o waraan ko kasaromag iyan ko kaoyagan.

Sii na di makapmblag so akhirat ago so doniya sa datar o di kapakapmblag o parinta ago so agama sii ko Islam, sa paliogat ko pizakatwan  a Muslim a masabot iyan anan, ka an makapanizakay ko kapnggalbk iyan sa tarotop.

Pkhababayaan o Allāh I so oripn iyan  a igira minggalbk na iimpidan iyan sa mapiya so galbk iyan. Pitharoo Nabī a:

إِنَّ اللهَ يُحِبُّ عَبْدًا إِذَا عَمِلَ عَمَلاً أَنْ يُتْقِنَهُ 
Mataan  a so Allah na pkhababayaan iyan a  oripn a igira minggalbk sa galbk na impidan iyan sa pakathamann iyan so kapandayan iyan sa kapakapiya niyan.

Na aya kakhaimpidi ko galbk na so kaadn o katao ko pnggalbkn ago so kitomann ko kabnar iyan  a galbk sa magiikhlas so taw  a pnggalbk on sa pipikirn iyan a so Allāh na totonggoan iyan. So pman so taw  a korang i katawi ko pnggalbkn iyan na di niyan khaimpidan sa phakambowat so galbk sa di mapiya i rarad ago bontal.

Paliogat ko inampda sa nkai a Ompongan a kabaloy niyan a mama odi na babay a pagagalbk a makasag a matordo a kagogomaanan sa pizoson a katao ko kakhaoyagan ka an di khabaloy a dro o salakaw ron, sa paliogat on  kaamplan iyan  a ginawa niyan ko kapphakasokat iyan sa pagpr iyan ago so pamiliya niyan ago so pagtaw niyan.


So Kapnggalbka ko Panolon a Islam (Da’wah Islāmiyyah):

So kanggalbka ko panolon na gianan i mala a romasay a sabap a inisogo o Allāh I ko manga nabi niyan ago so manga sogo iyan, ago gianan i galbk a kiapangwarisan o manga ulama ko oriyan o kiawafat o kaposposan o manga nabi ago so manga rasul  a so Mohammad r, sa giankai a panolon na skaniyan i lalan o kisogoon ko mapiya ago so kisaparn ko marata a gianan i paganay a romasay o sakataw a Muslim ago romasay pn o sagorompong a Muslim  a pphangingd ago aya mala a galbk o parinta Islamiyah ko kapakatindg iyan ko lopa.

Pitharoo Allāh I a:


Antaa i taw a makalawan sa kapiya i katharo a di so taw  a inipanolon iyan so Allāh ago minggalbk sa mapiya ago pitharo iyan  sakn na pd ko manga Muslim

Giankanan a panolon na inipaliogat o Allāh I ko pizakatawan a Muslim ko dianka  a khagaga niyan ago misabap on na minggolalan so jihād sa lalan ko Allāh I ko masa a  di phakaokit ago di phamondas so lalan o panolon ko manga manosiya ko masa a kaalangi ron o ridoay o Islam, na sii sankanan masa na phakatindg so jihād sa zagisikn iyan ago ithalas iyan ankoto a manga pangalang  a iphagalang on o ridoay sa di niyan kapamondas ko liawaw o lopa.

So manga kangodaan na siran i mabagr  a pasbal a makapnggalbk sankai a mala a romasay ko agama sa khagomaanan iran a ginawa iran ko pizoson a katao ko da iran pn kasakat ko towak o panolon sii ko Allāh I.

Giankai a panolon na skaniyan i rinagayan o giikanggalbka ko simba ko Allāh I  ko kattlo niyan pankat:

1. paganay a pankat na so simba o sakataw a Muslim.
2. ika dowa pankat na so simba o sagorompong a Muslim
3. ika tlo  pankat na so simba o printa a Islam.

Sa odi anan matarotop a nkanan a tlo pankat a simba na da dn matarotop so simba ko liawaw o lopa, sa kapapaliogatan dn so Muslim ko kapnggalbka ko kaadn nkanan a tlo a simba.

Pitharoo Allāا I a: 
( وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ ) 
Go da ko adna so Jinn ago so manosiya a rowar sa an ako iran masimba.

Giankanan a kapnggalbka ko simba na sii sankanan a tlo pankat a miaaloy sa onaan, sa imanto a masa na aya bo a sasabotn o Muslim a kasimba na so simba a tinanggisa a kazakataw, sa asar ka giimakazmbayang na aya tankap iyan on na miatarotop iyan dn so simba niyan go so Islam iyan, na kalilipatan iyan a adn  a phakasimbaan a kaphagingd go adn pn a phakasimbaan a parinta a Islam, ka odi anan matarotop na da makamoayan so thito  a maana o simba ko Allāh I a tarotop.

Giankai a manga onayan ago manga pasodan a galbk a so kazinanad ago so kakhaoyagan ago so panolon na gianan i onayan  a sangan o manga kangodaan a mapnggalbk iran sa mala a kapromasay ran on na sii ko kakowaa iran on na pnggalbkn iran sa tarotop sii ko pagtaw iran, na amay ka makaapas siran san na khaily a so kaphagingd na miakatoglin ko paganay a lalakaw niyan ko kazlinbtad. Sa so limo Allāh I na phakarani ron sa kaphakaslang iyan sa mapiya ago so ingd iyan ago so pagtaw niyan.

Giai i paganay a katao a phamolaan ko kangodaan sii ko ginawa niyan ko kiapangpd iyan sankai lompokan o manga Kalumbayan a phanizakay sa kapakanggalbk iyan sii sankai a antap  a mala ko kapzalinbtad o pagtaw niyan.


___________________________________________________________________________________

Manga Sifat o Inampda ko Kiphapantagn
Iyan ko Ingd Iyan

1. Baloy anka a ginawa nka a mabagr i paratiaya ko Allāh I a miadn ko langowan aganin, a skaniyan i giinggonanao ko okoran o manga manosiya ago so manga pagtaw.

2. Kababaya inka so ingd ka ka skaniyan i kayoga (cradle) o pagtaw nka, a skaniyan so darpa a ron paganay mtho so manga pangindaw nka, ago bowalan o kapipia ginawa nka, So kalindinga on na aya maporo  a romasay nka. Adn ka a makapagiiasa ko kaplindinga on ko apia antonaa masa, ago tharimaan ka so kapatay sa pantag sa kaziapa on.

3. Pagadat inka so onayan a kitāb (so Qur’ān ago Sunnah) ka skaniyan i pimbolawasan o makambabayabaya a kabaya aka. So parinta na rk ka a parinta a piakatindg pantag sa kaphaliharaa niyan ko kapakasasarig ka ago so kapakadadaya aka. Pangongonot anka ko kitab, ago ilay anka o giiminggolalan sa mapia o langowan a pagtaw, sa tikay inka so komikibir ko parinta o inggogolalan iran so manga galbk iran.

4. Tonay anka so kabnar rka o parinta, a datar o manga bois. So kababaloy inka a isa a phagingd ko ingd na khipatoray niyan rka so kakowaa ko manga kabnar ko oriyan o katonaya ko manga atastanggongan a mipapatoray rka.

5. Siap anka so kapakamomoyan o atoran a Shura o manga Muslim, ago pangalimbabaan ka ko kokoman ago so sogoan o kalankapan.

6. Onot inka ago kababaya inka so mbalaa loks, sa pangalimoon ka siran, ago pagadat inka siran, sa tonay anka so manga kabnar iran.

7. Arga anka so maratabat ka sa datar o kaarga anka ko kaoyagoyag ka. So kamrmr a rakhs iyan so andisan, na tomo a di so kakhawasa a nggolalan sa kapangarasi ago kapanganiaya.

8. Pagintaw ka sa kabilangataw a kapagintaw. Sa awat anka so kapakilaylayin ko langowan taman. Adn ka a mathanka i kandiditaran, a bilangataw i paparangayan.

9. Palihara anka so smpad o pagtaw a di makasosopak ko Islam. Sla anka so manga barabantoga a manga olowan a manga shahid ko Allāh I, a so initoro o galbk iran so lalan a pagokitan, sa pantag sa kapakamaradika.

10. Adn ka a pagagalbk. Di nka khayaan so kanggalbk sa apia antonaa a galbk a halal, ka aya paawing na so kadaa galbk o taw. So kanggalbk sa galbk a adn a khibagay niyan a gona na lalan ko kapakaozor o kaoyagan, ago okit ko kaphakala o kakawasaan o ingd a misabap on na khamaradika so pagtaw ko patong o kamrmr.

11. Sarig inka so panamar ka, a pantag ko kapakaozor ago so kapipiya ginawa, Pagawaan ka so kidaplak (despair). Prasarasay ka sa pantag sa kakowaa ko antap ka a tatarimaan o kitab sa misampay ka ko ongaya aka.

12. Nggalbk anka so galbk ka sa kasosoat ago kaimpid ago katordo. So galbk a pinggalbk sa da impidi na marata a di so galbk a da nggalbka. Di nka thaalika mapita so galbk a khagaga nka nggalbk imanto.

13. Tompok ka ko kapakadaya o ingd ka, sa pakalankap anka so kapaginontolan a kaphagingd (social justice) sa romabray so mapia, na makhkhn so marata. Di ka phagintaw sa ba sii bo ko ginawa nka ago so pamiliya nka. Sagintas ka ko anggawta o ingd a makambabayadan ka on sa atastanggongan a mala.

14. Oyag anka so parangay a so kapkhababaya inka ko manga kapandayan a pasad o ingd ka, sa pakalankap anka ago ndagangn ka so miaporon o manga panday ko ingd ka.

15. Osar anka ago kalot anka so manga kakawasaan a tamok a waraan o ingd ka sa mapakaozor ka, ago palihara anka ankai a manga kakawasaan. Siran na paninggalan a kakawasaan o pagtaw nka,


Aya manga pasodan (references) a paliogat a ron pphangndod so kangodaan ko kapphangolad iyan ko manga katao ko Islam na giankai a manga kitab a inipanorat o Murshid a palaya dn basa Mranaw ka an malbod  a kapkhasabota on o manga pababatiya ago an iran maoyag so basa iran a Mranaw ka so basa o pagtaw na isa a kilala niyan na andai ka dadas o basa niyan na gioto dn i kiadadas o smpad iyan (custom) ago so kaatawi ron sa magonot sa sambr so thototolan on sa khalipatan skaniyan o masa.