SO HIKMA O KAPUASA

MANGA HIKMA KO KAPUASA

Sagintas a Ikadowa

SO MANGA HIKMA KO KAPUASA
AGOSO MANGA GONA A KHAKOWAUN

Ped ko manga Ingarano Allah (Subhanaho Wa Taala) so “Al-Hakiim” na aya “hakiim” na so sekaniyan a masisipat iyan so hikmah na aya “hikmah” na so kaitkana maana so katarotopi ko langowan taman agoso kapakambetad iyan piya-piya ko mbetadanon. Ago sabap ko kapakaphapasod iyan sangkai a ingaran a ped ko manga Ingaran Iyan [a Allah] Maporo na mataan a so langowano nganin a inadeno Allah, odi na inisogo Iyan na giyoto na palaya onden mapapadalem so manga hikmah a tanto a mala a miyakenalo sekaniyanoto a kominalon na daa pelengon o sekaniyanoto a inindaraynon iyan.

Na so puasa a inisogo o Allah ago inipaliyogat Iyan ko manga oripen Iyan na mapapadalemon so manga ala a hikma agoso manga gonaa miyakadak-dakel:
• Ped sa hikmah ko puasa a mataana sekaniyan na simba a ipephamakarani o oripen ko Tohan iyan sa kipembagaken iyan ko inirezaon a tabiat kiyalayaman iyan a bhabaya ko pangenenken ago panginginomen agoso karoma ka parabo aniyan maparoli so kakhasoatono Tohan iyan agoso kaparolia niyan ko darpa a maporo a imbalas Iyanon ko sorga, miya-pakarayag iyan angkoto a antap iyan sa kiyapakalebia niyan ko kabaya o Tohan iyan siiko kabaya o ginawa niyan, agoso kiyathomoa niyan ko darpa sa akhirat siiko kadodoniyai.

• Ped sa hikma ko puasa a mataana pukhasabapan ko “Taqwa” [tarotop a kalek ko Allah] igira a ininggolalano taw a gii puasa so manga wajib ko puasa niyan. Pitharo o Allah [a ped sa maana niyan]: “Hay sekano a miyamaratiyaya na inipaliyogat rekano so puasa sa lagido kinipaliyogatenon ko ped ko miyanga-oonaan iyo ka angkano mabaloya titho a maaleken (ko Allah).” [2:184]. Ka so gii puasa na isosogoon so kikaleken iyan ko Allah – a giyoto so kinggolalanen ko manga sogoan Iyan agoso di-kapesogoka ko manga inisapar Iyan a giyoto i titho mala a pakaantap o kapuasa. Kenao ba aya antapian na siksa ko taw a gii puasa sa kapephaki-bagakenon ko kakan agoso kainom agoso karoma. Pitharo o Nabi (Sallallaho Alaihi Wa Sallam) a [ped sa maana niyan]: “Sa taw a di niyan ibagak so katharo sa “Zur” [di benar] agoso kanggalebekaun agoso “jahl” [katharo sa di amad] na daa kipantag iyan siiko Allah a kimbagaken iyan ko kapekhan iyan agoso kaphaginom iyan.” [Bukhari]. Aya maana a katharo sa “Zur” – na so langowana inisapar a ped ko kapamokhag, kapamaganta, kapamaninta, agoso manga salakaw ron a manga galebek a inisapar nago aya a maana a kangggalebek sa “Zur” – na so kanggolaulaa ko langowano galebek a inisapar a ped ko kiperidoain ko manga taw sang-golalan ko kandosiyan, kapamaltik, kaperaraneg sa taw, kakowaa ko tamok o salakaw, agoso manga salakaw ron; makasosoled sii pen so kapamamakinega ko nganin a inisapar so kapamamakinegaun a pedon so manga idayda a haram agoso manga music odi na boniboniyan – (musical intruments). Ago aya [maana a] “jahl” na so kalalalongan a giyoto so di niyan ipagontol so katharo iyan agoso galebek iyan.

Na amay ka kedegenai o gii puasa sa kapakaphapasod iyan sangkai a Ayah ago Hadith na khabaloy so kapuasa a tarbia a mapiya ko ginawa niyan ago biatan a mapiya ko paparangayan iyan ago ipakatitho o okitokit iyan. Na dipen khapopos so Ramadhan na sabnar a meraradon den sa rarad mala a khapayag ko ginawa niyan agoso paparangayan iyan agoso okitokit iyan.

• Ped so hikmah ko puasa a mataana so kawasa na pekhagedam iyan so kala a limoono Allah sa kiyapaka-khawasaa niyanon sa kagia mataana so Allah na sabnara piyakalebod Iyan rekaniyan so kapekhakowaa niyan ko nganin a khabhabayaan iyan a pangenengken ago panginginomen ago karoma a ped ko nganin a piyakayo Allah ago piyakalebod Iyanon so menang iyan na kaphanalamatan iyan so Tohan iyan sabap sangkoto a manga limo nago pekhatadman iyan so pagari niyan a faqir a pekhamer-meran a kenao baun malbod a kapekhakowaa niyan ko manga lagidoto, na miphangalimo iyan sang-golalan ko kasadka agoso kapiai-ginawa.

• Ped sa hikma ko puasa a kapelayama ko ginawa siiko mapiya agoso kapekipaarenon sa taman sa mipaar iyan sa katonda iyan siiko nganin a ipethagompia niyan ago iphagontong iyan sii sa donya ago sii sa akhirat. Ago pepakawatan ko kapekhabaloy niyan a taw a binatang a di niyan khageng-gen a ginawa niyan ko kabhabaya manaantaam agoso bayaa ginawa para bo siiko kamapiyaan iyan.
• Ped sa hikma ko puasa so nganin a pekhaparoliron ko manga ped a kinggay niyan a gona ko lawas a onga o kapepakaitoa ko kakan agoso kapepakadekha o kapenggalingo tiyan siiko manga wakto a matetendo agoso kapepakaliyo o sabaada manga reresik ago manga rarata a matatago ko lawas a phamaka-binasaun agoso manga salakaw ron di mapiya.

[Phoonai ko kitab a mayto i Shiekh/Muhammad bin Salih Al-Othaimin [Rahimahollah] a iningaranan sa “Fosul Fis Siyam Wat-Trawih Waz-Zakah”